10 september 1960 was het. Dé dag dat een piepjonge Joost gegrepen werd door de atletiek. Vanaf dat moment wilde ik hardlopen. Voor een kleine zwart-wit tv keek ik live naar die ongelooflijke marathon van de Olympische Spelen. De Ethiopische legende Abebe Bikila snelde blootvoets naar de overwinning. Wat een fantastische beelden!
Dit heb ik tientallen jaren gedacht. Dat ik als achtjarig pikkie voor de tv zag hoe die bliksemse blootvoetse Bikila door de straten van Rome rende en won.
Maar wacht even: het was 1960. Live televisie kwam uit Hilversum, Bussum, desnoods Amsterdam, maar niet van veel verder. Satellieten werkten nog niet en glasvezel was een illusie. Sport werd wel uitgezonden, maar met een vertraging van soms uren, maar meestal dagen. Ik kán Abebe Bikila dus niet rechtstreeks hebben zien winnen.
Pas ver na de medaille-uitreiking kwam de samenvatting op 16 millimeter film op tv. En toch zie ik het zo voor me als ik mijn ogen dicht doe: die ene zwarte man met het startnummer 11 tussen allemaal bleekscheten. De camera richtte zich opvallend vaak op zijn blote voeten, want dat was nieuws. Niet eerder vertoond. En meteen na de finish ging Bikila wat rekoefeningen doen. Weer een unicum, want stretchen was nog onbekend. Wat dééd die man?!
Van de week ben ik op internet gaan zoeken naar filmbeelden van die ongelooflijke marathon. Tot mijn verrassing zie ik dat het donker is. De wedstrijd werd ’s avonds gelopen! Rome 1960 was stoffig en in september nog te heet voor leuk. Bovendien stootten al die jarenvijftig Fiatjes zoveel viezigheid uit dat het smog-niveau ver boven de gezondheidsgrenzen uit kwam. Al kende niemand toen het begrip smog en normen waren al helemaal onbekend. Maar dat het vies was, wisten ze. En dus werd er gekozen voor een avondstart.
Hier staat een link naar een filmpje van de Bikila-marathon. Kijk en geniet, het is zelfs in kleur! De verhalen rond deze marathon maken het nog mooier. De keizer van Ethiopië, Heile Selassie, had er veel voor over om de eerste Afrikaanse gouden atletiekmedaille binne te halen. Het marathontraject van Rome werd zo goed als het kon nagebouwd in Ethiopië. Hierdoor kende Bikila al elke bocht van Rome, nog voordat hij ooit in Italië was geweest. Bovendien had keizer Selassi nog een politiek statement meegegeven: Bikila moest demarreren bij de Obelisk van Axum – een Ethiopisch monument, dat in 1937 door Italiaanse troepen was gestolen vanuit Ethiopië. En –hoe is het mogelijk- het scenario werkte. Dáár ging Abebe er vandoor.
Ik doe mijn ogen weer dicht en zie nog steeds die beelden die mij jaren later aan het rennen brachten. Een donkere man op blote voeten. Die zonder superdure Nikes een wereldrecord liep (2:15’16.2) en vier jaar laterr weer Olympisch goud haalde. Wéér een wereldrecord: 2:12’22.0. Dat was nooit vertoond, twee marathontitels haalde nog never nooit niemand.
Voor langeduurlopers is er maar één god en die heet Abebe Bikila.
Joost Huijsing